İşçi Aile Yardımı Nasıl Alınır? (Güncel)

Özellikle kamuda ve son zamanlarda yaygın olarak özel sektörde farklı başlıklar altında yapılan aile yardımları söz konusu olmaktadır. Evli olmak koşulu ile devlet memurlarına, 399 sayılı KHK’ye tabi olarak çalışmakta olan sözleşmeli personele ve geçici personele aile yardımı ödeneği verilmekteydi. 2 Nisan 2018 tarihinde taşeron işçilerin kadroya geçmesi ile birlikte mali yardımlar ile ilgili haklardan onlar da faydalanmaya başladılar. Çocuk yardımı, çocuk zammı, aile yardımı gibi konular olmak üzere belirli dönemlerde ya da her ay belirlenen oranlarda olmak koşulu ile yapılan bu yardımların Sosyal Güvenlik Kurumu ve Gelir vergisi istisnaları bulunmaktadır. Memurlara tanınan bu istisnalar günümüzde işçilere de tanınmaya başlamıştır.

Yayımlanan genelgede memurlara, sözleşmeli personele ve işçilere uygulanacak mali haklar ve yardım oranları belirlendi. Bu genelgeye göre işçilere yönelik hesaplanan aile ve çocuk yardımı tutarları aşağıda açıklanmıştır.

Kanun hükümlerinde belirlenen oranlarda işçi ailelere de aile ve çocuk yardımı yapılmaktadır.

Çocuk Yardımı

Çocuk yardımı işverenin çalışanlarına kendi bünyesinde belirlediği oranlarda iş sözleşmesine bağlı kalmak koşulu ile ödemekle yükümlü olduğu yardımlardan biridir. Çalışanın çocukları için verilir. Bu yardımın hesaplanmasında çocuk sayısı, çocukların yaşı dikkate alınır. Çocuk başına hesap edilen tutarlarda Sosyal Güvenlik Kurumu ve vergi matrahı oranı üzerinden istisna tutulmaktadır. İşveren bu belirlenen tutarı çalışanına ödemek zorundadır. Evlenen ve 25 yaşını tamamlayanlar, menfaat karşılığı çalışanlar ve burs alan çocuklar kapsam dışındadır.

Aile Yardımı

Aile yardımı da çocuk yardımı ile benzer özelliklere sahip olmak ile birlikte ayrıldığı noktalar da bulunmaktadır. Çocuk yardımındaki gibi şayet iş sözleşmesi hükümlerince ödeme yapılacağı taahhüt edilmişse işveren çalışanına bu yardımı ödemek zorundadır. Fakat iş sözleşmesi gereği böyle bir hüküm bulunmuyor, çalışan ile işveren arasında böyle bir yardımın yapılması mevzu bahis olmadı ise işveren bu yardımı ödemekle mükellef değildir. Kendi inisiyatifindedir. Aile yardımının da çocuk yardımı gibi Sosyal Güvenlik Kurumu primleri gereğince istisnası bulunmaktadır. Memurlar için gelir vergisi üzerinden indirim uygulanır. Fakat aile yardımı özel sektörde çalışan aileler için istisna söz konusu değildir. Herhangi bir vergi istisna ve indirimi söz konusu olmamaktadır. 

E- devlet üzerinden aile yardımı başvurusu yapılabilmektedir.

Yardımlar sosyal sigortalar kurumu primleri ve gelir vergisi üzerinden istisna edilmektedir.

Sosyal Güvenlik Primleri İstisnası

Sosyal Güvenlik Kurumu’na göre aile ve çocuk yardımları için prim üzerinden istisna yapılıp yapılmayacağı 5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu Madde 80/3-b bendinde düzenlenerek ifade edilmiştir. Bahsi geçen maddeye göre; Maddi olmayan ya da ölüm, evlenme ve doğum esnalarında yapılan yardımlar, çalışanlara harcırah olarak ödenen tutarlar, seyyar görev tazminatları, işten çıkıldığında ödenecek tazminatlar, kıdem tazminatları, keşif ücretleri, ihbar ve kasa tazminatları ve oranları çalışılan kurum ya da işveren nezdinde belirlenecek olan yemek, aile ve çocuk yardımları, işverenler tarafından belirlenen özel sağlık sigortası olanların, sigortalarına göre; bireysel emeklilik sistemi dahilinde ödenen ve aylık toplam tutarı asgari ücretin %30’unun altında kalan özel sağlık sigortası primleri ve bireysel emeklilik katkı paylarına ve esas kazanca tabi tutulmaması şeklinde ifade edilmiştir.

Özetle ilgili kurumlar dahilinde yapılacak söz konusu yardımlar Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinden istisna edilebilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu primleri tutarınca istisna edilen çocuk yardımları her yıl belirlenen oranlarda yapılmakta ve yalnızca iki çocuğa kadar istisna edilmesi mümkün olmaktadır. Aile yardımları da yine aynı şekilde kanunda belirlenen ölçülere uygun olmak kaydı ile her yıl belirlenen oranlarda yapılmaktadır.

Aile ve Çocuk yardımları için geçen yıla ait istisna tutarları aşağıdaki gibidir;

Tabloda görüldüğü gibi çocuk yardımı her çocuk başına 51,17 TL olarak işveren tarafından çalışana ödenmek zorundadır. Aile yardımı da 255,84 TL olarak belirlenmiş olup işveren tarafından şayet iş sözleşmesi gereği ödeme yapılması taahhüt edilmiş ise ödenir. İşveren bu yardımı ödemek zorunda değildir. 2020 yılı için brüt asgari ücret net 2.324 TL olarak belirlenmiştir.

• 01.01.2020 / 31.12.2020 Tarihleri Arasında; 77,4 TL x % 6 = 4,64 TL (Günlük) yemek parası ödenecektir.
• 01.01.2020 / 31.12.2020 Tarihleri Arasında; 2.324 TL x % 2 = 46,48 TL (Aylık) çocuk yardımı yapılması söz konusu olmaktadır.
• Yine aynı tarihlerde geçerli olmakla birlikte 2.324 TL x % 10 = 232,40 TL (Aylık) olarak aile yardımı ödemesi hesaplanmıştır.

Gelir vergisi üzerinden istisna yalnızca çocuk yardımları üzerinden mümkün olmaktadır.

Gelir Vergisi İstisnası

Çocuk yardımları için hem gelir vergisi hem de Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinden kanunda belirlenen oranlarda istisna uygulanırken aile yardımları için gelir vergisi üzerinden yapılan herhangi bir istisna bulunmamaktadır. Aile yardımına sadece Sosyal Güvenlik Kurumu istisnası uygulanmaktadır. Aile yardımlarında vergi muafiyeti işçiler için değil yalnız memurlar için geçerli olmaktadır. Çocuk yardımları için gelir vergisi istisnası 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 25/4 bendinde düzenlenmiştir. Bahsi geçen maddeye göre; çalışanlara yönelik ödenen çocuk yardımları başlığı altında işçiye ödenen çocuk yardımları çalışılan kurum tarafından her dönem ayrı olmak şartı ile belirlenen tutarlar dikkate alınarak gelir vergisi matrahı üzerinden istisna edilir. Bu yardım dahilinde ödenecek tutarın belirlenen sınırı aşması durumunda fazlası vergiye tabi tutulmaktadır. Gelir vergisi üzerinden çocuk yardımı istisnaları kanunda belirlendiği ölçüde aşağıdaki gibidir;

Tabloda geçen yıla ait çocuk yardımları için gelir vergisi üzerinden istisna edilen tutarlar belirlenmiştir. Gelir vergisinde, SGK primlerinde olduğu gibi azami çocuk miktarı belirlenmemiştir. Her çocuk için istisna yapılması söz konusu olmaktadır.

• 0-6 yaş arası çocuk başına uygulanacak gelir vergisi istisnası 69,23 TL’dir.
• 0-6 yaş üstü çocuklar için çocuk başına uygulanacak gelir vergisi istisnası ise 34,61 TL olarak belirlenmiştir.
• Aile ve çocuk yardımlarında yapılan prim ve gelir vergisi istisnaları gelir vergisini kapsamamaktadır. Bu yardımlar üzerinden işçi gelir vergisi ödemek zorundadır.

2020 yılına kadar kadroya geçen işçiler için sosyal yardımların uygulanması mümkün olmamaktadır.

Kadroya geçen işçiler;

• Asgari geçim indiriminden çalışmayan veya herhangi bir gelire sahip olmayan eş için %10,
• Çocuk başına olmak üzere ilk iki çocuk için %7,5 tutarında,
• Diğer çocuklar için ise %5 tutarında ödenmesi kararlaştırılmıştır. Asgari geçim indirimi çalışmayan eşten ötürü alınmaktadır.

Aile ve çocuk yardımı kapsamı dışındadır. Fakat bu işçiler aile yardımı alamamaktadırlar. Çünkü aile yardımı memurlara ödenen bir haktır.

1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren, eş için 2.273 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenen aile yardımı tutarı 332 liradan 351,09 liraya yükseldi.